Αλτσχάιμερ: Πρώτο χάπι για άτομα με γενετικό υψηλό κίνδυνο – Τι γνωρίζουμε ως τώρα
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η κύρια αιτία άνοιας και τα άτομα που φέρουν δύο αντίγραφα του γονιδίου APOE4 (APOE4/4) αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο σε όλη τη ζωή και ταχύτερη εξέλιξη.
Ένα νέο από του στόματος φάρμακο έδειξε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε κλινική δοκιμή φάσης 3, ιδιαίτερα σε ασθενείς στο στάδιο της ήπιας γνωστικής εξασθένησης (MCI).
Αλτσχάιμερ: Τι είναι το νέο χάπι και για ποιον προορίζεται
Η ουσία ονομάζεται βαλιλτραμιπροσάτη και της έχει δοθεί η κωδική ονομασία ALZ-801. Είναι ένα από του στόματος φάρμακο (χάπι), που μελετήθηκε ειδικά σε ενήλικες με APOE4/4 και πρώιμη συμπτωματική νόσο Αλτσχάιμερ (MCI ή ήπια άνοια). Τα πρώιμα στοιχεία δείχνουν τα πιο σαφή σήματα στο στάδιο της MCI και όχι στην εγκατεστημένη ήπια άνοια.
Οι φορείς APOE4/4 επιδεικνύουν αμυλοειδή παθολογία νωρίτερα και διατρέχουν υψηλότερους κινδύνους με ορισμένες υπάρχουσες θεραπείες αντισωμάτων. Μια ασφαλής, από του στόματος επιλογή προσαρμοσμένη σε αυτήν την ομάδα ασθενών θα μπορούσε να μετατοπίσει την αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ σε προς μια πιο πρώιμη παρέμβαση.
Τι έδειξε η δοκιμή φάσης 3
Στον συνολικό πληθυσμό πρώιμης νόσου Αλτσχάιμερ (MCI + ήπια άνοια), η δοκιμή δεν πέτυχε τα πρωτεύοντα ή βασικά δευτερεύοντα κλινικά τελικά σημεία. Αλλά στην προκαθορισμένη υποομάδα MCI, οι ερευνητές ανέφεραν ονομαστικά σημαντικά γνωστικά και λειτουργικά οφέλη και σημαντική επιβράδυνση της ατροφίας του εγκεφάλου σε διάστημα 78 εβδομάδων, με γενικά ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και χωρίς υψηλό δείκτη ARIA (Amyloid-Related Imaging Abnormalities, δηλαδή απεικονιστικές ανωμαλίες που σχετίζονται με αμυλοειδές).
Τα απεικονιστικά αποτελέσματα (π.χ., βραδύτερη ατροφία του ιππόκαμπου και του φλοιού, ευνοϊκές αλλαγές διάχυσης στην μαγνητική τομογραφία) ευθυγραμμίστηκαν με τον υποτιθέμενο νευροπροστατευτικό μηχανισμό. Τα σήματα ήταν μικρότερα και όχι σημαντικά στην υποομάδα ήπιας άνοιας.
Πώς λειτουργεί η βαλιτραμιπροσάτη;
Έχει σχεδιαστεί για να αναστέλλει τον σχηματισμό ολιγομερών αμυλοειδούς-β, τα μικρά τοξικά συσσωματώματα που πιστεύεται ότι προκαλούν συναπτική βλάβη και οδηγούν τις αλλαγές στην πρωτεΐνη tau.
Αυτό το από του στόματος χορηγούμενο μικρό μόριο στοχεύει στην προστασία της νευρωνικής ακεραιότητας πριν από εκτεταμένες διεργασίες, που προκαλούνται από την πλάκα και χωρίς να προκαλεί αφαίρεση πλάκας που προκαλείται από μικρογλοία: ένας λόγος για τον οποίο ο δείκτης ARIA δεν αυξήθηκε στον πληθυσμό υψηλού κινδύνου της δοκιμής.
Ποιος μπορεί να ωφεληθεί πρώτος εάν εγκριθεί αυτό το χάπι;
Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι ενήλικες με APOE4/4 στο στάδιο MCI φαίνεται να είναι πιο πιθανό να ωφεληθούν, εάν αναπαραχθούν τα αποτελέσματα και το φάρμακο εγκριθεί.
Η ανάλυση υποομάδων έδειξε γνωστικά/λειτουργικά σήματα καθώς και συνεπή δομικά οφέλη για τον εγκέφαλο. Τα αποτελέσματα ήταν ασθενέστερα στην ήπια άνοια.
Ποιες είναι οι παράμετροι ασφάλειας;
Η δοκιμή αναφέρει ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας, με τα ήπια/μέτρια γαστρεντερικά συμπτώματα να είναι πιο συχνά και καμία αύξηση στον δείκτη ARIA στους συμμετέχοντες APOE4/4.
Αυτό το διακρίνει από τις υπάρχουσες θεραπείες αντισωμάτων, οι οποίες απαιτούν παρακολούθηση με μαγνητική τομογραφία για ARIA, ειδικά σε γενετικά υψηλού κινδύνου ομάδες.
Τι παραμένει αβέβαιο (και γιατί αυτό έχει σημασία)
Το φάρμακο δεν πέτυχε το κύριο τελικό σημείο στη συνολική ομάδα πρώιμου Αλτσχάιμερ. Τα ευρήματα των υποομάδων επιβεβαιώνουν την υπόθεση αλλά δεν είναι οριστικά.
Οι ρυθμιστικές αρχές θα εξετάσουν το σύνολο των στοιχείων, τη διάρκεια των αποτελεσμάτων και τη γενίκευση (π.χ. τα δημογραφικά στοιχεία της δοκιμής ήταν κυρίως λευκοί συμμετέχοντες).
Οποιαδήποτε κλινική χρήση θα εξαρτηθεί από την κανονιστική αναθεώρηση και ενδεχομένως πρόσθετες επιβεβαιωτικές μελέτες, οι οποίες θα επικεντρωθούν στην MCI σε φορείς APOE4/4.
Διευκρινίσεις
Είναι αυτή μια θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ;
Όχι. Ο στόχος της είναι η επιβράδυνση της εξέλιξης -ειδικά όταν ξεκινά νωρίς- όχι η αντιστροφή της εγκατεστημένης νευροεκφύλισης.
Θα ωφεληθούν άτομα χωρίς APOE4/4;
Άγνωστο. Αυτή η φάση 3 μελέτησε ειδικά την APOE4/4. Η ευρύτερη εφαρμογή θα απαιτούσε στοχευμένες δοκιμές σε άλλους γονότυπους.
Πώς ορίζεται η «MCI λόγω Αλτσχάιμερ» στις μελέτες;
Οι συμμετέχοντες έχουν υποκειμενική και μετρήσιμη εξασθένηση της μνήμης με διατηρημένη ανεξαρτησία, καθώς και προφίλ βιοδεικτών/απεικονιστικών δεδομένων συμβατά με την πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ, διακρίνοντας την MCI από την φυσιολογική γήρανση.
Συμπέρασμα
Ένα νέο χάπι για το Αλτσχάιμερ (βαλιτραμιπροσάτη) έχει δείξει ενθαρρυντικά σήματα σε δοκιμές φάσης 3 σε ενήλικες APOE4/4 στο στάδιο MCI, παράλληλα με τη διατήρηση της δομικής δομής του εγκεφάλου και ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας. Ωστόσο, επειδή το συνολικό πρωτεύον τελικό σημείο δεν επιτεύχθηκε, ο ενθουσιασμός πρέπει να μετριαστεί.
Προς το παρόν, ο έλεγχος, η συμβουλευτική κινδύνου, ο έλεγχος αγγειακού κινδύνου, ο καλός ύπνος, η τακτικής σωματική δραστηριότητα και η γνωστική εγρήγορση παραμένουν απαραίτητα.
