Γιατί κάποιοι γερνούν καλύτερα από άλλους; Νέα έρευνα δίνει απαντήσεις

Κάποιοι ξεπερνούν εύκολα μια πτώση ή μια ίωση, ενώ για άλλους μπορεί να αποδειχθούν μοιραίες.

Νέα διεθνής μελέτη με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, επιχειρεί να εξηγήσει το γιατί.

Οι ερευνητές εντόπισαν περισσότερα από 400 γονίδια που σχετίζονται με την επιταχυνόμενη γήρανση, σε επτά διαφορετικές κατηγορίες.

Όπως διαπίστωσαν, κάθε μορφή «ανθυγιεινής γήρανσης» -από τη γνωστική εξασθένηση μέχρι την κοινωνική απομόνωση– έχει διαφορετικό γενετικό υπόβαθρο.

Τα αποτελέσματα ενισχύουν την πεποίθηση ότι για να αντιμετωπιστούν οι χρόνιες παθήσεις που συνοδεύουν τα γηρατειά, πρέπει να στοχεύσουμε την ίδια τη διαδικασία της γήρανσης.

Τι σημαίνει «ευπάθεια»

Η μελέτη εστιάζει στην έννοια της «ευπάθειας», δηλαδή τη συνολική εξασθένηση του οργανισμού που έρχεται με την ηλικία. Περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα Αμερικανούς άνω των 65 θεωρούνται ευάλωτοι, σύμφωνα με τους γιατρούς.

Σήμερα, η ευπάθεια μετριέται με έναν δείκτη 30 σημείων που λαμβάνει υπόψη τη δύναμη, την ταχύτητα βάδισης, τις ασθένειες και την κοινωνική δραστηριότητα. Το πρόβλημα είναι ότι η ίδια «υψηλή» βαθμολογία μπορεί να προκύψει σε δύο ανθρώπους με πολύ διαφορετικά προβλήματα: ο ένας να έχει καλή μνήμη αλλά αδύναμα πόδια, ο άλλος να είναι σωματικά υγιής αλλά με σοβαρή γνωστική έκπτωση.

Αυτός ο γενικός ορισμός δυσκολεύει τους γιατρούς να δώσουν στοχευμένες θεραπείες.

Γενετικά ίχνη

Αναλύοντας δεδομένα DNA από εκατοντάδες χιλιάδες άτομα στη Βρετανία και αλλού, οι επιστήμονες εντόπισαν 408 γονίδια που σχετίζονται με διαφορετικές μορφές γήρανσης – πολύ περισσότερα από τα 37 που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Κάποια συνδέθηκαν με γνωστική εξασθένηση, άλλα με μεταβολικά προβλήματα, άλλα με αναπηρίες ή με περιορισμένη κοινωνική υποστήριξη. Για παράδειγμα, το γονίδιο SP1, που σχετίζεται με το ανοσοποιητικό και το Αλτσχάιμερ, φάνηκε να επηρεάζει κυρίως τη μνήμη, ενώ το γνωστό FTO, που σχετίζεται με την παχυσαρκία, φάνηκε να εμπλέκεται σε διάφορες μορφές ανθυγιεινής γήρανσης.

Είναι το χάπι κατά της γήρανσης το μέλλον;

Οι ερευνητές προτείνουν να αναθεωρηθεί ο τρόπος που μετριέται η ευπάθεια, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι έξι βασικές «υποκατηγορίες». Έτσι, ένας άνθρωπος με γνωστική ευπάθεια θα μπορούσε να λάβει προληπτικές θεραπείες για άνοια, ενώ κάποιος με μεταβολική ευπάθεια θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην πρόληψη του διαβήτη ή των καρδιακών παθήσεων.

Στο μέλλον, ίσως να είναι δυνατόν να λαμβάνει κανείς μια πολυγονιδιακή «βαθμολογία κινδύνου» που θα δείχνει σε ποια μορφή γήρανσης είναι πιο επιρρεπής.

Το μεγάλο ζητούμενο, όμως, είναι η ανάπτυξη θεραπειών που θα στοχεύουν κατευθείαν στα μονοπάτια της ίδιας της γήρανσης.

Ένα «μαγικό» χάπι για όλα τα γηρατειά δεν φαίνεται ρεαλιστικό. Όμως, φάρμακα που θα αντιμετωπίζουν ομάδες προβλημάτων – για παράδειγμα, μεταβολικά ή γνωστικά– ίσως να μην είναι πολύ μακριά.

«Δεν θα χρειαστούν εκατοντάδες διαφορετικά φάρμακα», λένε οι ερευνητές. «Αλλά ούτε κι ένα μόνο».

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Genetics.