Εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης & διαταραχές ύπνου: Τι πρέπει να ξέρετε για τον φαύλο κύκλο

Οι νέοι που ξενυχτάνε διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν προβληματική σχέση με το κινητό τους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λένε οι ερευνητές.

Η προβληματική χρήση του smartphone χαρακτηρίζεται από άγχος όταν το άτομο απομακρύνεται από το τηλέφωνό του, παραμέληση των καθηκόντων του υπέρ της χρήσης του τηλεφώνου και καταναγκαστικό έλεγχο ειδοποιήσεων. Ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζεται με παρόμοιο τρόπο, δηλαδή υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση που παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή.

Σχεδόν το 40% των φοιτητών στο Ηνωμένο Βασίλειο εμφανίζουν σημάδια εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τις νεαρές γυναίκες να διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο.

Προηγούμενες έρευνες έχουν συνδέσει το ξενύχτι με σειρά αρνητικών επιπτώσεων, όπως χαμηλή ποιότητα ύπνου, κατάθλιψη και εθιστικές συμπεριφορές.

Μέχρι σήμερα δεν είχε διερευνηθεί ωστόσο, ποιοι μηχανισμοί συνδέουν την προτίμηση για βραδινή δραστηριότητα με προβληματική χρήση της τεχνολογίας.

Η νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του Portsmouth, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Surrey, δείχνει ότι η μοναξιά και το άγχος λειτουργούν ως οι κύριοι μεσολαβητικοί παράγοντες. Τα smartphones και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται πιθανώς από τους νέους που ξενυχτάνε ως στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους και των συναισθημάτων μοναξιάς.

Οι ερευνητές μελέτησαν 407 νέους ηλικίας 18 έως 25 ετών. Χρησιμοποιήθηκαν έγκυρα ψυχολογικά εργαλεία για να εξεταστεί πώς οι προτιμήσεις ύπνου-αφύπνισης (κιρκάδιοι ρυθμοί) σχετίζονται με προβληματική χρήση smartphone και εθισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η μελέτη ανέλυσε τους μηχανισμούς που διέπουν αυτές τις σχέσεις και εντόπισε τη μοναξιά και το άγχος ως κύριους παράγοντες.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν έναν φαύλο κύκλο», ανέφερε η Δρ. Anna-Stiina Wallinheimo, από τη Σχολή Ψυχολογίας, Αθλητισμού και Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Portsmouth. «Οι νέοι που είναι πιο ενεργοί το βράδυ, συχνά αισθάνονται κοινωνικά απομονωμένοι, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μοναξιά και άγχος. Πολλοί στρέφονται στα smartphones και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αντιμετωπίσουν αυτά τα συναισθήματα, αλλά δυστυχώς, αυτά τα εργαλεία συχνά επιδεινώνουν την κατάσταση αντί να τη βελτιώνουν».

Η Δρ. Wallinheimo τόνισε ότι η μελέτη καλύπτει ένα κρίσιμο κενό στη βιβλιογραφία: «Γνωρίζαμε ότι τα νυχτοπούλια είναι πιο ευάλωτα σε προβληματική χρήση τεχνολογίας, αλλά δεν είχαμε κατανοήσει γιατί. Τώρα βλέπουμε ότι οι συναισθηματικοί παράγοντες -ιδιαίτερα η μοναξιά- παίζουν σημαντικό ρόλο. Αυτοί οι νέοι δεν χρησιμοποιούν την τεχνολογία απλώς επειδή είναι διαθέσιμη, αλλά για να απαλύνουν τη συναισθηματική δυσφορία, η οποία συχνά επιδεινώνεται».

Με δεδομένη την κρίση στην ψυχική υγεία των νέων και τα υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης, τα ευρήματα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα για τη χάραξη νέων στρατηγικών παρέμβασης.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η πρόληψη θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ψυχική ευεξία, ιδιαίτερα για τους νέους που ξενυχτάνε και οι οποίοι διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο.

«Αντί να λέμε απλώς στους νέους να περνούν λιγότερο χρόνο στο κινητό τους, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους λόγους πίσω από αυτή τη χρήση. Αυτό σημαίνει να παρέχουμε αποτελεσματικές στρατηγικές για τη διαχείριση της μοναξιάς και του άγχους, ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες, όταν οι υπηρεσίες υποστήριξης είναι περιορισμένες και τα συναισθήματα απομόνωσης πιο έντονα», σημειώνει ο Δρ. Simon Evans από τη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Surrey.

Οι ερευνητές ζητούν τώρα στοχευμένη εκπαίδευση και συστήματα υποστήριξης για νέους ενήλικες, ιδίως φοιτητές, που ίσως δεν συνειδητοποιούν ότι οι διαταραγμένοι κιρκάδιοι ρυθμοί και οι συναισθηματικές δυσκολίες τούς θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο προβληματικής χρήσης της τεχνολογίας.

«Η γνώση αυτών των υποκείμενων μηχανισμών μπορεί να οδηγήσει σε πολύ πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Αν βοηθήσουμε τους νέους να κατανοήσουν ότι τα smartphones και το σκρολάρισμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι λύση στη μοναξιά ή το άγχος, αλλά μέρος του προβλήματος, ίσως αρχίσουμε να αντιστρέφουμε την κατάσταση», καταλήγουν οι ερευνητές.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό PLOS One.