Στρες μετά από έμφραγμα: Πώς επηρεάζει την ανάρρωση της καρδιάς

Νέα στοιχεία από την Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας δείχνουν ότι έως και ένας στους τρεις ασθενείς αναπτύσσει κατάθλιψη μετά από έμφραγμα, ενώ το άγχος, η ψυχοκοινωνική πίεση και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) επηρεάζουν σημαντικό ποσοστό των επιζώντων.

Η ψυχική δυσφορία που συνοδεύει την ανάρρωση, συνδέεται άμεσα με τον καρδιακό κίνδυνο και τη μακροχρόνια υγεία.

Η σύνδεση ψυχικής υγείας και καρδιάς

Η ψυχολογική δυσφορία μπορεί να αποτελέσει τόσο αιτιολογικό παράγοντα καρδιαγγειακής νόσου όσο και συνέπεια αυτής. Μελέτες δείχνουν ότι το άγχος μετά από έμφραγμα αυξάνει κατά 1,3 φορές τον κίνδυνο νέου καρδιακού επεισοδίου ή θανάτου, ενώ η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες σχετίζονται με διπλάσιο κίνδυνο νέου εμφράγματος ή θνησιμότητας.

Μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν όσοι ζουν μόνοι, οι γυναίκες, οι άγαμοι, οι άνεργοι, οι μετανάστες, τα άτομα με περιορισμένη κοινωνική υποστήριξη ή ιστορικό ψυχικών νόσων ή χρόνιων παθήσεων. Το στρες μπορεί να επηρεάσει τη ροή αίματος στην καρδιά, να προκαλέσει φλεγμονή, αρρυθμίες και αύξηση της αρτηριακής πίεσης, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο μεταξύ ψυχικής και καρδιακής υγείας.

Βιολογικοί και συμπεριφορικοί μηχανισμοί

Η βλάβη στον καρδιακό μυ μπορεί να προκαλέσει ορμονικές αλλαγές και διακυμάνσεις στη χημεία του εγκεφάλου, ενισχύοντας την κατάθλιψη, το άγχος ή το μετατραυματικό στρες. Το χρόνιο στρες ενεργοποιεί την αντίδραση «μάχης ή φυγής», αυξάνοντας τη φλεγμονή και την αρτηριακή πίεση, ενώ η ψυχολογική δυσφορία μπορεί να οδηγήσει σε κακές συνήθειες: κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης, κάπνισμα, διαταραχές ύπνου ή αποφυγή φαρμακευτικής αγωγής.

Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν «καρδιακό άγχος», δηλαδή έντονο φόβο για νέο έμφραγμα, ενώ η οικονομική πίεση από τη νοσηλεία ή την εργασία ενισχύει το στρες και δυσκολεύει την ανάρρωση.

Αναγνώριση και θεραπεία

Η παρακολούθηση της ψυχικής υγείας μετά από έμφραγμα είναι απαραίτητη. Ακόμη και αν δεν χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία αξιολόγησης, οι επαγγελματίες υγείας καλό είναι να ελέγχουν την ψυχική κατάσταση των ασθενών. Μια απλή ερώτηση όπως «Πώς αισθάνεστε;» μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για υποστήριξη και θεραπεία.

Αποδεδειγμένα αποτελεσματικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία
• Φαρμακευτική αγωγή, κυρίως SSRIs (Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης), που θεωρούνται ασφαλείς για τους καρδιοπαθείς
• Τεχνικές μείωσης στρες, όπως ασκήσεις ενσυνειδητότητας (mindfulness), γιόγκα και διαλογισμός
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως τακτική άσκηση και βελτίωση ύπνου

Τα προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης συνδυάζουν άσκηση με ψυχολογική υποστήριξη και εκπαίδευση στη διαχείριση στρες, μειώνοντας την κατάθλιψη και το άγχος και βελτιώνοντας την υγεία των καρδιοπαθών. Παρά τα οφέλη ωστόσο, λιγότερο από το 20% των ασθενών συμμετέχουν, κυρίως λόγω πρακτικών εμποδίων, όπως είναι η μεταφορά και η έλλειψη διαθέσιμων προγραμμάτων.

Συμπέρασμα

«Θεραπεία, φάρμακα, αλλαγές στον τρόπο ζωής και καρδιακή αποκατάσταση είναι κρίσιμα εργαλεία για ολιστική φροντίδα που βελτιώνει την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής μετά από έμφραγμα», σημειώνουν οι ερευνητές.

Η ψυχική ανάρρωση είναι το ίδιο σημαντική με την καρδιακή, και η έγκαιρη αναγνώριση και υποστήριξη μπορούν να σώσουν ζωές.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Circulation.