Πώς επηρεάζει το στρες το πεπτικό σύστημα;

Από την αλλαγή της κινητικότητας του εντέρου έως εκείνη του μικροβιώματος, το στρες μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει ένα ευρύ φάσμα γαστρεντερικών συμπτωμάτων.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τους μηχανισμούς πίσω από τα πεπτικά προβλήματα που σχετίζονται με το στρες, τις καταστάσεις που συνδέονται συχνότερα με αυτό και τι προτείνουν οι ειδικοί για την προστασία της υγείας του εντέρου.

Τι συμβαίνει στο έντερο όταν είστε αγχωμένοι;

Το στρες διαταράσσει την κανονική πεπτική λειτουργία παρεμβαίνοντας στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου: το δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου, των νεύρων και των εντέρων.

Όταν βρίσκεστε υπό στρες, το σώμα απελευθερώνει κορτιζόλη και αδρεναλίνη. Αυτές οι ορμόνες σας προετοιμάζουν για την λεγόμενη «απόκριση μάχης ή φυγής», εκτρέποντας τη ροή του αίματος μακριά από το πεπτικό σύστημα. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αντίδραση μεταβάλλει την κινητικότητα, την ευαισθησία και την μικροβιακή ισορροπία στο έντερο.

Βασικές επιπτώσεις του στρες στην πέψη:

• Αυξημένη παραγωγή οξέος, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καούρα ή παλινδρόμηση
• Ταχύτερος ή βραδύτερος χρόνος εντερικής διέλευσης, προκαλώντας διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• Αλλαγές στην εντερική διαπερατότητα («διαρρέον έντερο»)
• Αλλαγμένη σύνθεση μικροχλωρίδας του εντέρου (μικροβίωμα), με μείωση των ωφέλιμων βακτηρίων
• Αυξημένη σπλαχνική ευαισθησία, κάνοντας την ήπια πεπτική δυσφορία πιο σοβαρή

Μπορεί το στρες να προκαλέσει πεπτικές διαταραχές;

Το στρες από μόνο του δεν προκαλεί άμεσα χρόνιες πεπτικές παθήσεις, αλλά μπορεί να προκαλέσει εξάρσεις και να επιδεινώσει υπάρχουσες παθήσεις.

• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Το στρες είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην έναρξη και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, προκαλώντας συχνά κοιλιακό πόνο, κράμπες, φούσκωμα και αλλαγές στα κόπρανα.
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Το στρες αυξάνει το οξύ του στομάχου και μειώνει την πίεση του οισοφαγικού σφιγκτήρα, καθιστώντας πιο πιθανή την παλινδρόμηση.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Το στρες δεν προκαλεί ΦΝΕ, αλλά οι εξάρσεις είναι πιο συχνές σε περιόδους ψυχολογικού στρες.
• Λειτουργική δυσπεψία: Το στρες συμβάλλει στον πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα, στη ναυτία και στον πρόωρο κορεσμό σε άτομα χωρίς δομική γαστρεντερική νόσο.

Πώς επηρεάζει το χρόνιο στρες την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών;

Το μακροχρόνιο στρες μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της πέψης και της απορρόφησης, οδηγώντας σε ανεπαίσθητες διατροφικές ελλείψεις.

Οι σχετικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν:

• Μειωμένη έκκριση πεπτικών ενζύμων
• Φλεγμονή του εντερικού βλεννογόνου
• Αυξημένη εντερική διαπερατότητα, επιτρέποντας στα θρεπτικά συστατικά να περνούν χωρίς να απορροφώνται πλήρως
• Δυσβίωση (μικροβιακή ανισορροπία) που επηρεάζει τον μεταβολισμό βιταμινών και μετάλλων

Αυτό μπορεί να κάνει τους ανθρώπους πιο ευάλωτους στην κόπωση, την χαμηλή ανοσία και την πιο αργή ανάρρωση από ασθένειες.

Αλλάζει το στρες το μικροβίωμα του εντέρου;

Ναι. Έρευνες δείχνουν ότι το χρόνιο στρες μεταβάλλει την ποικιλομορφία και την ισορροπία των βακτηρίων του εντέρου.

• Οι ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη, επηρεάζουν την ανάπτυξη των μικροβίων.
• Τα επιβλαβή βακτήρια μπορεί να υπεραναπτυχθούν, ενώ τα προστατευτικά βακτήρια μειώνονται.
• Αυτές οι αλλαγές επιδεινώνουν τη φλεγμονή και μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση, την όρεξη, ακόμη και τη ρύθμιση του βάρους.

Αυτή η αμφίδρομη σχέση —όπου το στρες μεταβάλλει το μικροβίωμα και το μικροβίωμα επηρεάζει την απόκριση στο στρες— είναι κεντρική στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου.

Πώς μπορείτε να προστατεύσετε το πεπτικό σας σύστημα από το στρες;

Η διαχείριση του στρες είναι απαραίτητη τόσο για την ψυχική όσο και για την πεπτική υγεία. Οι ειδικοί συνιστούν τον συνδυασμό στρατηγικών χαλάρωσης με διατροφή φιλική προς το έντερο.

Στρατηγικές τρόπου ζωής:

• Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης όπως βαθιά αναπνοή, γιόγκα ή διαλογισμό
• Ασκηθείτε τακτικά, για να μειώσετε τα επίπεδα κορτιζόλης και να βελτιώσετε την κινητικότητα του εντέρου
• Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο, καθώς η κακή ξεκούραση επιδεινώνει το στρες και την ευαισθησία του πεπτικού συστήματος
• Αναζητήστε συμβουλευτική βοήθεια ή ψυχοθεραπεία εάν το στρες είναι χρόνιο ή υπερβολικό

Διατροφική υποστήριξη:

• Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες για την υποστήριξη υγιών κενώσεων
• Συμπεριλάβετε προβιοτικά και ζυμωμένα τρόφιμα για την ενίσχυση της μικροχλωρίδας του εντέρου
• Αποφύγετε την υπερβολική καφεΐνη, το αλκοόλ και τις τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, που επιδεινώνουν τις πεπτικές διαταραχές από το στρες

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορεί το στρες να προκαλέσει προβλήματα στη χοληδόχο κύστη;

Ναι. Το στρες μπορεί να μεταβάλει την απελευθέρωση χολής και να αυξήσει τους σπασμούς της χοληδόχου κύστης, οι οποίοι μπορεί να επιδεινώσουν τους χολόλιθους ή τον πόνο στη χοληδόχο κύστη σε ευαίσθητα άτομα.

Προκαλεί το στρες γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση τη νύχτα;

Το στρες αυξάνει το οξύ του στομάχου και καθυστερεί την κένωση, καθιστώντας την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση πιο πιθανή, ειδικά όταν ξαπλώνετε μετά τα γεύματα.

Συνδέεται το στρες με τροφικές δυσανεξίες;

Έμμεσα. Το στρες αλλάζει τη διαπερατότητα του εντέρου και το μικροβίωμα, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει τις αντιδράσεις στην λακτόζη, τη γλουτένη ή σε τροφές πλούσιες σε FODMAP.

Μπορούν τα παιδιά να αναπτύξουν πεπτικά προβλήματα από το στρες;

Ναι. Το στρες στα παιδιά συχνά εμφανίζεται ως κοιλιακός πόνος, ναυτία ή αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, ακόμη και χωρίς δομικές ασθένειες.

Αυξάνει το μακροχρόνιο στρες τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου;

Το χρόνιο στρες αυξάνει τη φλεγμονή και αλλάζει το περιβάλλον του εντέρου, γεγονός που μπορεί έμμεσα να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα επί του συγκεκριμένου θέματος.

Συμπέρασμα

Το στρες έχει βαθιές επιπτώσεις στο πεπτικό σύστημα, επηρεάζοντας τα πάντα: από την παραγωγή οξέων και την κινητικότητα έως τη σύνθεση του μικροβιώματος. Ενώ δεν προκαλεί άμεσα σοβαρές γαστρεντερικές παθήσεις, μπορεί να επιδεινώσει υπάρχουσες παθήσεις και να μειώσει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.

Η προστασία της υγείας του εντέρου απαιτεί μια διπλή προσέγγιση: διαχείριση του στρες μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και υποστήριξη της πέψης με ισορροπημένη διατροφή.

Πηγές:
mayoclinic.org
harvard.edu
healthline.com
clevelandclinic.org