8 σημάδια ότι η εργασία σας είναι τοξική για την ψυχική σας υγεία
Η εργασία μπορεί να προσφέρει σκοπό, εισόδημα και κοινωνική σύνδεση, αλλά μπορεί επίσης να γίνει μια σημαντική πηγή ψυχολογικής βλάβης.
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι ψυχολόγοι επισημαίνουν, ότι οι τοξικοί χώροι εργασίας αποτελούν μια αυξανόμενη απειλή για την ψυχική υγεία, συμβάλλοντας στην εργασιακή εξουθένωση, το άγχος, την κατάθλιψη και τις σωματικές ασθένειες.
Σύμφωνα με ειδικούς ψυχικής υγείας το κλειδί έγκειται στην αναγνώριση των έγκαιρων προειδοποιητικών σημαδιών προτού αυτά κλιμακωθούν.
Πώς μπορεί η εργασία να γίνει τοξική για την ψυχική υγεία;
Μια εργασία γίνεται τοξική όταν το περιβάλλον της υπονομεύει συνεχώς την ψυχολογική σας ασφάλεια, την αίσθηση ελέγχου και την ευεξία σας. Αυτό ξεπερνά το περιστασιακό άγχος: είναι ένα μοτίβο επιβλαβούς συμπεριφοράς, κουλτούρας ή προσδοκιών που σας αφήνουν συναισθηματικά και σωματικά εξαντλημένους.
Οι ψυχολόγοι εξηγούν ότι η τοξικότητα στον χώρο εργασίας συχνά αναπτύσσεται όταν:
- Οι ηγέτες ομαλοποιούν την υπερβολική εργασία και αγνοούν τα όρια των εργαζομένων.
- Η επικοινωνία γίνεται εχθρική ή/και ασεβής.
- Τα όρια παραβιάζονται, θολώνοντας την προσωπική και επαγγελματική ζωή.
- Ο φόβος των αντιποίνων αποθαρρύνει τους ανθρώπους από το να μιλήσουν.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτό δημιουργεί χρόνιο στρες που διαταράσσει τη χημεία του εγκεφάλου, αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τον κίνδυνο άγχους, αϋπνίας, ακόμη και καρδιαγγειακών παθήσεων.
1. Νιώθετε συνεχώς εξαντλημένοι ή ανήσυχοι για την εργασία
Εάν η απλή σκέψη της εργασίας προκαλεί άγχος, ευερεθιστότητα ή κόπωση, οι ψυχολόγοι το θεωρούν σοβαρό προειδοποιητικό σημάδι. Το χρόνιο στρες στον χώρο εργασίας ενεργοποιεί την αντίδραση μάχης ή φυγής του σώματος, απελευθερώνοντας κορτιζόλη και αδρεναλίνη.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ορμονική ανισορροπία μπορεί να προκαλέσει:
- Διαταραχές ύπνου
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Μυϊκή ένταση και πονοκεφάλους
- Συναισθηματικό μούδιασμα και ευερεθιστότητα
2. Βιώνετε απώλεια σκοπού ή κινήτρου
Όταν δεν βρίσκετε πλέον νόημα στην εργασία σας (ακόμα και σε κομμάτια της που κάποτε απολαμβάνατε) μπορεί να υποδηλώνει συναισθηματική εξάντληση ή απόσυρση, δύο βασικά συμπτώματα της εξουθένωσης.
Οι ψυχολόγοι σημειώνουν ότι το αίσθημα παγίδευσης σε άνευ νοήματος εργασίες διαβρώνει την αυτοεκτίμηση και μπορεί να μιμηθεί συμπτώματα κατάθλιψης, όπως η απάθεια και η απώλεια ενδιαφέροντος για την καθημερινή ζωή.
Εάν αυτό επιμένει για εβδομάδες ή μήνες, είναι σημάδι ότι η εργασία εξαντλεί τα ψυχικά σας αποθέματα αντί να τα αναπληρώνει.
3. Υπάρχει μια κουλτούρα φόβου, ενοχοποίησης ή κουτσομπολιού
Ένας υγιής χώρος εργασίας ενθαρρύνει την ανοιχτή επικοινωνία και τον αμοιβαίο σεβασμό. Ένας τοξικός χώρος ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, τον αποκλεισμό και την δυσπιστία.
Όταν οι εργαζόμενοι φοβούνται να εκφράσουν απόψεις ή όταν τα λάθη τιμωρούνται αντί να αντιμετωπίζονται εποικοδομητικά, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται το περιβάλλον ως μη ασφαλές.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερεπαγρύπνηση, χρόνιο άγχος και κοινωνική απόσυρση: όλα αυτά συνδέονται με ψυχολογικό τραύμα σε ακραίες περιπτώσεις.
4. Η σωματική σας υγεία επιδεινώνεται
Το σώμα συχνά αντανακλά ψυχολογική δυσφορία. Οι ψυχολόγοι τονίζουν ότι τα σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος (π.χ. ημικρανίες, πεπτικά προβλήματα, συχνά κρυολογήματα, υπέρταση) είναι κοινά μεταξύ των ανθρώπων σε τοξικούς χώρους εργασίας.
Το χρόνιο στρες καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει τη φλεγμονή, η οποία μπορεί να επιδεινώσει παθήσεις όπως η υπέρταση ή το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ). Εάν τα σωματικά σας συμπτώματα υποχωρούν τις ημέρες που έχετε ρεπό, αλλά επανεμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας, η εργασία σας μπορεί να είναι η υποκείμενη αιτία.
5. Δεν υπάρχει σεβασμός στα προσωπικά όρια
Σε ψυχολογικά μη ασφαλή περιβάλλοντα, οι εργαζόμενοι συχνά αναμένεται να είναι διαθέσιμοι 24 ώρες το 24ωρο, να απαντούν σε μηνύματα αργά το βράδυ ή να θυσιάζουν τον προσωπικό τους χρόνο.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, αυτό οδηγεί σε διάβρωση των ορίων, έναν σημαντικό παράγοντα στην επαγγελματική εξουθένωση.
Τα υγιή όρια επιτρέπουν την ανάρρωση και την αυτορρύθμιση. Χωρίς αυτά, η κορτιζόλη παραμένει υψηλή, η ποιότητα του ύπνου μειώνεται και η ψυχική κόπωση συσσωρεύεται, οδηγώντας τελικά σε συναισθηματική κατάρρευση.
6. Νιώθετε υποτιμημένοι ή “αόρατοι”
Η αναγνώριση δεν αφορά μόνο τον έπαινο: είναι ένα βασικό συστατικό της ψυχολογικής ευεξίας. Μελέτες δείχνουν ότι το αίσθημα υποτίμησης ή αποκλεισμού μειώνει τα επίπεδα ντοπαμίνης και σεροτονίνης, τα οποία ρυθμίζουν τη διάθεση και το κίνητρο.
Όταν οι συνεισφορές περνούν απαρατήρητες, οι εργαζόμενοι μπορεί να αναπτύξουν μαθημένη αδυναμία, πιστεύοντας ότι οι προσπάθειές τους δεν κάνουν καμία διαφορά. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό ενισχύει την απόσυρση, την αυτοαμφισβήτηση και την καταθλιπτική σκέψη.
7. Ο εκφοβισμός ή η παρενόχληση γίνονται ανεκτές συμπεριφορές
Οποιοσδήποτε χώρος εργασίας που ανέχεται την παρενόχληση, τις διακρίσεις ή τον εκφοβισμό μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ψυχολογική βλάβη. Τα θύματα συχνά βιώνουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες, όπως εφιάλτες, συμπεριφορές αποφυγής και υπερδιέγερση.
Στις ΗΠΑ, ο εκφοβισμός στον χώρο εργασίας επηρεάζει έως και 1 στους 4 εργαζόμενους και αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη.
8. Η εναλλαγή προσωπικού και οι απουσίες είναι υψηλές
Η υψηλή εναλλαγή προσωπικού (το να φεύγουν και να έρχονται διαρκώς καινούργιοι εργαζόμενοι/συνάδελφοι), οι συχνές ημέρες ασθένειας και το χαμηλό ηθικό είναι συλλογικά σημάδια τοξικότητας. Οι ψυχολόγοι τα θεωρούν αυτά ως δείκτες οργανωτικού στρες, προειδοποιώντας ότι η ίδια η κουλτούρα του χώρου εργασίας μπορεί να μην είναι βιώσιμη.
Όταν πολλά άτομα αποχωρούν για λόγους που σχετίζονται με το άγχος, αυτό σηματοδοτεί ένα συστημικό πρόβλημα και όχι μια μεμονωμένη δυσαρέσκεια.
Συχνές Ερωτήσεις
Πώς μπορώ να καταλάβω εάν το εργασιακό άγχος γίνεται επιβλαβές;
Εάν το εργασιακό άγχος οδηγεί σε χρόνια κόπωση, αϋπνία, απώλεια κινήτρων ή σωματικά συμπτώματα, δεν είναι πλέον φυσιολογικό: είναι επιβλαβές για την υγεία σας.
Μπορεί μια τοξική εργασία να προκαλέσει κατάθλιψη;
Ναι. Η μακροχρόνια έκθεση σε ψυχολογικό άγχος και συναισθηματική παραμέληση στην εργασία μπορεί να συμβάλει σε καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές.
Τι πρέπει να κάνω εάν δεν μπορώ να φύγω αμέσως από μια τοξική εργασία;
Θέστε σταθερά όρια, δώστε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και ζητήστε υποστήριξη από έμπιστους συναδέλφους ή έναν ψυχοθεραπευτή, ενώ σχεδιάζετε μια στρατηγική εξόδου.
Μπορεί το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού να βοηθήσει σε ένα τοξικό περιβάλλον;
Τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού μπορούν να παρέμβουν, αλλά η αποτελεσματικότητα ποικίλλει. Εάν τα παράπονα αγνοηθούν, καταγράψτε τα πάντα και ζητήστε νομική και ψυχολογική καθοδήγηση.
Είναι η επαγγελματική εξουθένωση αναστρέψιμη;
Ναι, αλλά απαιτεί ξεκούραση, ενίσχυση των ορίων και αλλαγή στο περιβάλλον ή στις προσδοκίες από την εργασία.
Συμπέρασμα
Μια τοξική εργασία δεν σας κάνει απλώς δυστυχισμένους: μπορεί σιγά-σιγά να διαλύσει την ψυχική και σωματική σας υγεία. Οι ψυχολόγοι παροτρύνουν τους εργαζομένους να δίνουν προσοχή σε προειδοποιητικά σημάδια όπως άγχος, εξάντληση, έλλειψη κινήτρου ή χρόνια ασθένεια.
