Οδηγός διαχείρισης long-COVID: Συμπτώματα, επιπτώσεις και η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Μία από τις επιπτώσεις της νόσου Covid-19 στον τομέα της Υγείας είναι το σύνδρομο Long-COVID, όπως ονόμασε η ιατρική κοινότητα τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που ενδέχεται να εμφανίσουν οι ασθενείς.

Το σύνδρομο αυτό απασχολεί γιατρούς και επιστήμονες ως προς την αντιμετώπισή του, καθώς δημιουργεί εστίες ανησυχίας επί μακρό διάστημα μετά τη νόσηση. Στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, έχουμε αρκετά στοιχεία που συνθέτουν τον ορισμό του συνδρόμου, τα συμπτώματα και ενδεχόμενους τρόπους ανακούφισης του ασθενούς. Μια σειρά από νέες έννοιες που περιγράφουν αυτή τη νέα κατάσταση, έχουν μπει για τα καλά στις ζωές μας και οφείλουμε να εξοικειωθούμε με αυτές κατά τον καλύτερο τρόπο. Φυσικά, η διάγνωση είναι το πρώτο και καθοριστικό βήμα, ενώ ακολουθεί η αντιμετώπιση του συνδρόμου, με εξειδικευμένα διαγνωστικά κέντρα και ειδικά πακέτα εξετάσεων.

Τι είναι το σύνδρομο Long-COVID

Ιδιαίτερα μετά τον μαζικό εμβολιασμό του πληθυσμού και τις ασθενέστερες μεταλλάξεις που αντιμετωπίζουμε, πλέον είναι πιθανό να νοσήσουμε με Covid-19 εμφανίζοντας ελαφριά συμπτώματα που εξαφανίζονται γρήγορα. Ανεξαρτήτως αυτού όμως, το «σύνδρομο long-COVID» ενδέχεται να εμφανιστεί στον ασθενή, ακόμα και αφού «αναρρώσει». Οι ειδικοί, όταν αναφέρονται σε αυτό, μιλούν για συμπτώματα, αλλά και επιπλοκές (όψιμες ή μακροχρόνιες) που εμμένουν ή εμφανίζονται τέσσερις εβδομάδες μετά τη λοίμωξη με SARS-CoV-2, τον κορονοϊό, δηλαδή, που προκαλεί τη νόσο Covid-19.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνωρίζει ότι ο SARS-CoV-2 προσβάλλει κι άλλα συστήματα του οργανισμού, πέραν του αναπνευστικού, ενώ σύμφωνα με το National Institute for Health and Care Excellence (NICE), υπάρχουν τρεις φάσεις που έπονται της λοίμωξης από τον ιό SARS-COV-2 και είναι οι εξής:

1. Οξεία COVID-19 (Acute COVID-19): Αφορά σε σημεία και συμπτώματα έως 4 εβδομάδες.
2. Συνεχιζόμενη συμπτωματική COVID-19 (Ongoing symptomatic COVID-19): Αφορά σε σημεία και συμπτώματα από 4 έως 12 εβδομάδες.
3. Μετά-COVID-19 σύνδρομο (Post COVID-19 syndrome): Αφορά σε σημεία και συμπτώματα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ή μετά από τη λοίμωξη με COVID-19 και συνεχίζουν για περισσότερο από 12 εβδομάδες, χωρίς να μπορούν να αποδοθούν σε εναλλακτική διάγνωση.

Συμπτώματα του long-COVID και επιπτώσεις στον οργανισμό

Η ανεξήγητη κούραση και το αίσθημα κόπωσης, η δύσπνοια, η δυσκολία στον ύπνο και το άγχος, ακόμα και η κατάθλιψη, μπορεί να είναι συμπτώματα long-COVID. Αίσθημα παλμών της καρδιάς, σφίξιμο ή πόνος στο στήθος, πόνος στις αρθρώσεις ή στους μυς, αδυναμία σκέψης ή εστίασης («ομίχλη του εγκεφάλου»), αλλαγή στην αίσθηση της όσφρησης ή της γεύσης και ο επίμονος βήχας, επίσης συγκαταλέγονται στα συχνότερα συμπτώματα που εμφανίζουν οι long-COVID ασθενείς.

Όπως είναι σαφές και από τα συμπτώματα αυτά, επηρεάζονται διάφορα συστήματα του οργανισμού, που υφίστανται τις επιπτώσεις του συνδρόμου. Έτσι, είναι πιθανό να καταγραφούν επιπλοκές:

- Αναπνευστικές, όπως ο βήχας ή η δύσπνοια, η μειωμένη ικανότητα για άσκηση και υποξαιμία, αλλά και Διάμεση Πνευμονοπάθεια με μειωμένη διαχυτική ικανότητα και περιορισμό, αλλοιώσεις θαμβής υάλου και ινωτικές βλάβες στην απεικόνιση, πνευμονική εμβολή και επιπλοκές σχετιζόμενες με το ανώτερο αναπνευστικό, όπως η ανοσμία ή αγευσία.

- Καρδιαγγειακές, όπως το αίσθημα παλμών, η δύσπνοια και το θωρακικό άλγος, αλλά και η μυοκαρδίτιδα, η μυοκαρδιακή ίνωση, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αρρυθμίες, η περικαρδίτιδα και η ορθοστατική υπόταση.

- Νεφρικές, όπως η χρόνια νεφροπάθεια με μειωμένο EGFR, που έχει αναφερθεί ακόμα και έξι μήνες μετά.

- Δερματολογικές, όπως η τριχόπτωση, που εμφανίζεται σε περίπου 20% των ασθενών ή κάποιο εξάνθημα.

- Ρευματολογικές, όπως η αντιδραστική αρθρίτιδα, η ινομυαλγία και τα νοσήματα συνδετικού ιστού.

- Ενδοκρινικές, όπως η εμφάνιση ή η επιδείνωση του σακχαρώδη διαβήτη, ο υποθυρεοειδισμός, η υποξεία θυρεοειδίτιδα ή οι διαταραχές εμμήνου ρύσης.

- Νευροψυχιατρικές, όπως η καταβολή, οι μυαλγίες, η κεφαλαλγία, η αδυναμία, οι διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος, οι γνωσιακές διαταραχές, οι διαταραχές μνήμης, ακόμα και οσφρητικές ή γευστικές διαταραχές. Επίσης, ενδέχεται να εμφανιστεί ανησυχία, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου ή και μετατραυματικό στρες (PTSD).

- Αγγειακές, όπως τα θρομβοεμβολικά επεισόδια (πνευμονική εμβολή, αρτηριακή θρόμβωση, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση).

- Ουρολογικές, όπως η ακράτεια και η σεξουαλική δυσλειτουργία.

- Γαστρεντερικές, όπως η μεταβολή του μικροβιώματος του εντέρου που ενδέχεται να οδηγήσει σε εμφάνιση ευκαιριακών λοιμώξεων.

- Άλλες επιπλοκές, όπως η παρατεταμένη δεκατική πυρετική κίνηση («δέκατα» που εμφανίζονται επί μακρόν), απώλεια βάρους, έλλειψη βιταμίνης D, αλλεργίες και σύνδρομο ενεργοποίησης μαστοκυττάρων, χρόνια άλγη, επιδείνωση συννοσηροτήτων.

Η διαχείριση των μακροχρόνιων συμπτωμάτων COVID

Η διαχείριση των συμπτωμάτων long-COVID μπορεί να είναι αρκετά περίπλοκη υπόθεση για τον ασθενή. Καθώς – θεωρητικά – έχει «αναρρώσει» από τον κορονοϊό, ο περίγυρος συχνά θεωρεί «αμελητέες» τις ενοχλήσεις. Εν τούτοις, ο ασθενής ουσιαστικά δεν δύναται να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του και στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του και γι' αυτό χρήζει συστηματικής βοήθειας, που προέρχεται από εξειδικευμένα διαγνωστικά κέντρα, μετά από ειδικά πακέτα εξετάσεων.

Από μόνοι τους, οι ασθενείς που αισθάνονται κόπωση και δύσπνοια, αρχικά, θα πρέπει να προσπαθούν να παραμένουν ήρεμοι, προγραμματίζοντας τι χρειάζεται να γίνει, χωρίς υπερβολές. Αξιολογώντας τις υποχρεώσεις και διεκπεραιώνοντάς τις την καλύτερη ώρα της ημέρας, με βάση τα επίπεδα ενέργειας που αισθάνονται, πιθανώς να γίνουν ευκολότερα και καλύτερα. Τα συχνά μικρής διάρκειας διαλείμματα είναι καλύτερα από τα λιγότερα και μεγαλύτερα, ενώ είναι σημαντικό να συνεχίζουν την προσπάθεια ακόμα και εάν συναντούν δυσκολίες, προκειμένου να μην εξασθενεί το μυϊκό σύστημα. Καλό είναι μάλιστα, για τον σκοπό αυτό, να αυξάνει προοδευτικά η διάρκεια της άσκησης ενδυνάμωσης ή ευελιξίας, που ενδείκνυνται για την περίπτωση.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ψυχική ισορροπία, επομένως η ψυχολογική προετοιμασία και η στήριξη από άλλους ανθρώπους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και ως προς τη διαδικασία της ανάρρωσης. Επίσης βοηθάει η ρουτίνα στην καθημερινότητα αλλά και η διαρκής ενεργοποίηση μέσω δραστηριοτήτων που βοηθούν να βελτιώνεται η διάθεση. Αντίστοιχα, εφόσον εμφανίζονται προβλήματα σκέψης ή μνήμης, οι σημειώσεις «σώζουν» καταστάσεις, ενώ η συγκέντρωση επίσης κάνει τη διαφορά.

Η σύγχρονη κοινωνία ζει με το σύνδρομο long-COVID και σήμερα οφείλουμε να είμαστε ενημερωμένοι για αυτό. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη αντιμετώπιση του συνδρόμου, όπως αυτή που προσφέρουν τα διαγνωστικά κέντρα Affidea μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της κατάστασης. Με ειδικά πακέτα εξετάσεων η επιστημονική ομάδα της Affidea, παρέχει την κατάλληλη διάγνωση και συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη ανακούφιση των ασθενών, με μια σειρά παροχές, συμβουλές και διαρκή στήριξη.