Breathwork: Πώς η ελεγχόμενη αναπνοή αλλάζει την κατάσταση συνείδησης τον εγκέφαλο
Το breathwork —οι σκόπιμες, ελεγχόμενες πρακτικές αναπνοής— χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό στον διαλογισμό, τη γιόγκα και σε θεραπευτικά πλαίσια.
Τώρα, η σύγχρονη επιστήμη αρχίζει να επιβεβαιώνει αυτό που πολλές παραδόσεις υποστηρίζουν εδώ και αιώνες: οι αλλαγές στα πρότυπα αναπνοής μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PLOS One διαπίστωσε, ότι η συνειδητά ελεγχόμενη αναπνοή μπορεί να προκαλέσει αλλοιωμένες καταστάσεις συνείδησης, που συνδέονται με μετρήσιμες αλλαγές στη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο.
Αυτό εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς οι ασκήσεις αναπνοής μπορούν να επηρεάσουν όχι μόνο τη χαλάρωση και το άγχος, αλλά και την αντίληψη και τις νοητικές καταστάσεις.
Αυτό το άρθρο περιγράφει τι αποκάλυψε η μελέτη για το breathwork, τους υποκείμενους μηχανισμούς του εγκεφάλου και τι μπορεί να σημαίνει για την υγεία και την ευεξία.
Τι αποκάλυψε η μελέτη για την αναπνοή και τη συνείδηση;
Η μελέτη κατέδειξε ότι συγκεκριμένες τεχνικές αναπνοής μπορούν να προκαλέσουν αξιόπιστα αλλοιωμένες καταστάσεις συνείδησης.
Οι συμμετέχοντες που εξασκούσαν κυκλικό υπεραερισμό (γρήγορη, βαθιά αναπνοή) ανέφεραν αντιληπτές μετατοπίσεις συνείδησης παρόμοιες με εκείνες που προκαλούνται από τον διαλογισμό ή τα ψυχεδελικά φάρμακα.
Μάλιστα, απεικονίσεις των εγκεφάλων των συμμετεχόντων υπέδειξαν, ότι αυτές οι επιδράσεις συνδέονταν με αλλαγές στην εγκεφαλική ροή αίματος, ιδιαίτερα σε περιοχές που σχετίζονται με την επίγνωση, το συναίσθημα και την αυτοεπεξεργασία.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η συνειδητά ελεγχόμενη αναπνοή (breathwork) άλλαξε την αντίληψη του χρόνου και την αίσθηση των αυτό-ορίων των συμμετεχόντων, βασικά χαρακτηριστικά μιας αλλοιωμένης κατάστασης συνείδησης στον εγκέφαλο.
Breathwork: Πώς επηρεάζει η αναπνοή τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο;
Τα πρότυπα αναπνοής στις πρακτικές breathwork επηρεάζουν άμεσα τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) και οξυγόνου στο αίμα, τα οποία με τη σειρά τους ρυθμίζουν την κυκλοφορία στον εγκέφαλο.
- Η γρήγορη, βαθιά αναπνοή μειώνει το CO₂, το οποίο προκαλεί συστολή των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο, αλλάζοντας προσωρινά τη ροή του αίματος.
- Αυτές οι αλλαγές πιστεύεται ότι μετατοπίζουν τη δραστηριότητα των δικτύων που ενσωματώνουν τις αισθητηριακές πληροφορίες και την αυτογνωσία, συμβάλλοντας στην αλλοιωμένη αντίληψη/συνείδηση του ατόμου.
- Σε αντίθεση με φάρμακα, το breathwork παράγει αυτές τις καταστάσεις με μη φαρμακολογικό, αλλά αυτορυθμιζόμενο τρόπο.
Είναι αυτές οι καταστάσεις παρόμοιες με τον διαλογισμό ή τα ψυχεδελικά;
Ναι, η μελέτη συνέκρινε καταστάσεις που προκαλούνται από το breathwork με εκείνες που αναφέρθηκαν με διαλογισμό και ψυχεδελικά.
- Οι συμμετέχοντες περιέγραψαν αισθήσεις ενότητας, αποσύνδεσης από το σώμα και παραμορφωμένης εμπειρίας χρόνου.
- Αυτές οι υποκειμενικές αναφορές ευθυγραμμίζονται με σχετικά ευρήματα από άλλες έρευνες επί των ψυχεδελικών, όπου η αλλοιωμένη ροή αίματος σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου παράγει παρόμοια αποτελέσματα.
- Ωστόσο, σε αντίθεση με τα ψυχεδελικά, οι αλλαγές που προκαλούνται από το breathwork είναι μικρότερες, ασφαλέστερες και μπορούν να σταματήσουν κατά βούληση.
Breathwork: Ποια είναι τα πιθανά οφέλη της ελεγχόμενης αναπνοής;
Αν και απαιτείται περισσότερη έρευνα, επιστήμονες και θεραπευτές βλέπουν αρκετές πιθανές εφαρμογές:
- Μείωση του στρες: Η συνειδητά ελεγχόμενη αναπνοή μπορεί να μειώσει την κορτιζόλη και να βελτιώσει τη συναισθηματική ρύθμιση.
- Υποστήριξη ψυχικής υγείας: Οι τεχνικές αναπνοής breathwork μπορούν να βοηθήσουν άτομα με άγχος, τραύμα ή κατάθλιψη προωθώντας νέες προοπτικές.
- Θεραπευτική εξερεύνηση: Ορισμένοι επαγγελματίες χρησιμοποιούν ήδη την «ολοτροπική αναπνοή» (holotropic breathwork) ως συμπλήρωμα στην ψυχοθεραπεία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι αλλοιωμένες καταστάσεις συνείδησης δεν είναι εγγενώς θεραπευτικές: η επαγγελματική καθοδήγηση έχει μεγάλη σημασία.
Υπάρχουν κίνδυνοι από την πρόκληση αλλοιωμένων καταστάσεων μέσω του holotropic breathwork;
Για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες, οι επαγγελματικώς καθοδηγούμενες τεχνικές αναπνοής breathwork είναι ασφαλείς, αλλά υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί:
- Η υπερβολική αναπνοή μπορεί να προκαλέσει ζάλη, μυρμήγκιασμα ή λιποθυμία λόγω χαμηλού CO₂.
- Τα άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις, επιληψία ή αναπνευστική νόσο θα πρέπει να αποφεύγουν την ανεπιτήρητη (χωρίς την καθοδήγηση εξειδικευμένου ατόμου) έντονη συνεδρία breathwork.
Όπως συμβαίνει με κάθε πρακτική που μεταβάλλει την εγκεφαλική λειτουργία, τα άτομα με ψυχιατρικές παθήσεις θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτούν ψυχολόγο ή/και ψυχίατρο προτού δοκιμάσουν συνεδρίες breathwork.
Συχνές Ερωτήσεις
Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι το breathwork μεταβάλλει την εγκεφαλική δραστηριότητα;
Ναι. Η παραπάνω μελέτη χρησιμοποίησε απεικόνιση εγκεφάλου και διαπίστωσε ότι η συνειδητά ελεγχόμενη αναπνοή αλλάζει τη ροή του αίματος σε περιοχές που εμπλέκονται στην αυτογνωσία και την αντίληψη.
Μπορεί το breathwork να αντικαταστήσει τον διαλογισμό ή τη ψυχοθεραπεία;
Όχι απαραίτητα. Το breathwork μπορεί να συμπληρώσει τον διαλογισμό και την ψυχοθεραπεία και δεν πρέπει να αντικαθιστά την επαγγελματική φροντίδα ψυχικής υγείας.
Πόσο διαρκούν οι τροποποιημένες καταστάσεις συνείδησης από το breathwork;
Συνήθως, είναι βραχύβιες: κυμαίνονται από αρκετά λεπτά έως περίπου μία ώρα, ανάλογα με την τεχνική και την ένταση.
Είναι ασφαλής η καθημερινή συνεδρία breathwork;
Οι απαλές πρακτικές αναπνοής, όπως η διαφραγματική και η «τετράγωνη αναπνοή» (τεχνική 4-4-4-4: εισπνοή, συγκράτηση, εκπνοή και συγκράτηση επί 4” σε κάθε στάδιο), είναι ασφαλείς σε καθημερινή βάση. Οι πιο έντονες μορφές (όπως η ολοτροπική αναπνοή) θα πρέπει να γίνονται λιγότερο συχνά και υπό την καθοδήγηση ειδικού.
Μπορεί το breathwork να γίνει κομμάτι της ιατρικής περίθαλψης στο μέλλον;
Πιθανώς. Οι ερευνητές διερευνούν τη χρήση του στην ψυχική υγεία, τη θεραπεία τραυμάτων και τη διαχείριση του στρες, αλλά δεν έχουν ακόμη καθοριστεί κλινικές οδηγίες.
Συμπέρασμα
Τα ευρήματα παρέχουν πειστικά στοιχεία ότι το breathwork μπορεί να προκαλέσει αλλοιωμένες καταστάσεις συνείδησης, αλλάζοντας τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Αν και αυτές οι καταστάσεις μοιάζουν με εκείνες που επιτυγχάνονται μέσω διαλογισμού ή ακόμα και ψυχεδελικών, επιτυγχάνονται φυσικά και αναστρέψιμα.
Για όσους αναζητούν ανακούφιση από το άγχος, αυτοεξερεύνηση ή πρακτικές ψυχικής ευεξίας, το breathwork αποτελεί ένα ισχυρό, προσβάσιμο εργαλείο. Ωστόσο, η εφαρμογή των τεχνικών του θα πρέπει να προσεγγίζεται με υπευθυνότητα, ειδικά για άτομα με υποκείμενα νοσήματα. Καθώς η σχετική έρευνα προχωρά, το breathwork μπορεί να βρει μια ακόμη πιο καθορισμένη θέση στην ιατρική και την ψυχολογία.
