Η αθέατη πλευρά της εμμηνόπαυσης: Προκαλεί μέχρι και αυτοκτονικό ιδεασμό

Η μελέτη, που βασίστηκε σε συνεντεύξεις με 42 γυναίκες που βίωσαν αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορές κατά την περιεμμηνόπαυση ή την εμμηνόπαυση, αποκάλυψε ένα ανησυχητικό μοτίβο: οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες έλαβαν αντικαταθλιπτικά αντί για θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, παρά το γεγονός ότι οι επίσημες οδηγίες αναφέρουν ρητά πως τα αντικαταθλιπτικά δεν πρέπει να αποτελούν την πρώτη επιλογή για τη σχετιζόμενη με την εμμηνόπαυση κατάθλιψη.

Τα τελευταία 20 χρόνια, τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν αυξηθεί δραματικά στις γυναίκες ηλικίας 45 έως 55 ετών, δηλαδή ακριβώς την περίοδο που οι περισσότερες βιώνουν τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Η επίδραση των ορμονικών αλλαγών σε αυτή την κρίση ψυχικής υγείας ωστόσο, παραμένει στο περιθώριο της ιατρικής έρευνας και πρακτικής.

Οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη περιέγραψαν έντονα συναισθήματα απελπισίας, μηδενισμού και εγκλωβισμού.

«Ποιο το νόημα να ζω; Τι σκοπό έχω; Δεν έχω τίποτα να δώσω, τίποτα να προσφέρω. Γιατί να είμαι ακόμη εδώ;» είπε χαρακτηριστικά μία από αυτές.

Η κατάθλιψη της περιεμμηνόπαυσης διαφέρει σημαντικά από την «κλασική» κατάθλιψη: συνοδεύεται από συντριπτική κόπωση, αίσθημα αναξιότητας και την αίσθηση ότι αποτελούν βάρος για τους δικούς τους ανθρώπους. Πολλές γυναίκες αμφισβήτησαν ακόμη και την αξία ή τον σκοπό της ζωής τους.

Σοβαρά κενά στη διάγνωση και την αντιμετώπιση

Η έρευνα αποκάλυψε ανησυχητικά κενά γνώσης και φροντίδας στον χώρο της υγείας. Πολλές γυναίκες ανέφεραν καθυστερήσεις στη διάγνωση και στη χορήγηση κατάλληλης θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, αλλά και λανθασμένες διαγνώσεις. Πολλοί γιατροί φάνηκαν να αγνοούν τη σύνδεση ορμονών και ψυχικής υγείας.

«Δεν υπήρχε καμία γνώση για τις ορμόνες», είπε μια συμμετέχουσα. «Ο γιατρός μου έκανε ό,τι μπορούσε, αλλά δεν είχε ιδέα για το θέμα. Δεν ρωτούν καν για τον κύκλο μας».

Ακόμη και όταν οι γυναίκες ζητούσαν ρητά ορμονική θεραπεία, συχνά τους την αρνούνταν λόγω αδυναμίας ερμηνείας των κατευθυντήριων οδηγιών. Σε αρκετές περιπτώσεις, η αλόγιστη χορήγηση αντικαταθλιπτικών επιδείνωσε τα συμπτώματα αντί να τα ανακουφίσει.

Το «φορτίο» της μέσης ηλικίας

Οι ορμονικές διακυμάνσεις της εμμηνόπαυσης συμπίπτουν με τη μέση ηλικία, όταν οι γυναίκες πασχίζουν να ισορροπήσουν μεταξύ οικογενειακών ευθυνών, επαγγελματικών πιέσεων και οικιακών υποχρεώσεων, γεγονός που εντείνει τη σωματική και ψυχική καταπόνησή τους.

Τα συμπτώματα -από εναλλαγές διάθεσης, άγχος και ομίχλη εγκεφάλου μέχρι εξάψεις και βαθιά θλίψη- μπορεί να είναι εξουθενωτικά. Ωστόσο, πολύ συχνά υποτιμώνται ή απορρίπτονται από το σύστημα υγείας.

Η ιστορική κληρονομιά της γυναικείας «υστερίας» -ένας όρος που κάποτε δικαιολογούσε μέχρι και εγκλεισμό σε άσυλα ή ηλεκτροσόκ- συνεχίζει να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μειώνει ή αγνοεί τον πόνο των γυναικών.

Αλλαγές γίνονται αλλά όχι αρκετές

Το 2021, μια ανεξάρτητη έκθεση της βρετανικής κυβέρνησης πρότεινε 10 μέτρα στήριξης των γυναικών στην εμμηνόπαυση, ενώ το 2024 επικαιροποιήθηκαν οι οδηγίες για να περιλαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη για γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση.

Ο κίνδυνος αυτοκτονίας όμως για γυναίκες μέσης ηλικίας παραμένει ουσιαστικά αόρατος, ένα κενό που χρειάζεται άμεσες παρεμβάσεις.

Η σημασία της έγκαιρης θεραπείας

Πολλές συμμετέχουσες στη μελέτη ανέφεραν θεαματική βελτίωση της ψυχικής τους υγείας και μείωση των αυτοκτονικών σκέψεων όταν έλαβαν εγκαίρως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και φροντίδα από επαγγελματίες που τις άκουσαν πραγματικά. Κάποιες περιέγραψαν ότι «η ζωή έγινε ανεκτή ξανά» ύστερα από χρόνια οδύνης.

Δεν ωφελούνται όλες οι γυναίκες από την ορμονοθεραπεία, αλλά όλες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν τις επιλογές τους, να ελέγχουν τα επίπεδα ορμονών τους και να λαμβάνουν κατάλληλη θεραπεία όταν αυτή ενδείκνυται.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Women's Health.