Οι 3 τροφές που εκτοξεύουν την πιθανότητα επικίνδυνων νόσων ακόμα και σε μικρές ποσότητες

Αυξανόμενα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένα κοινά τρόφιμα -ακόμη και όταν καταναλώνονται μόνο περιστασιακά- μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο χρόνιων και απειλητικών για τη ζωή ασθενειών.

Δεν έχει να κάνει μόνο με συχνή κατανάλωση ή γενικότερα κακή διατροφή. Ορισμένα τρόφιμα είναι τόσο επιβλαβή, που ακόμα και η ελάχιστη πρόσληψή τους μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, καρκίνου, διαβήτη ή πρόωρου θανάτου.

Αυτό το άρθρο εξερευνά τις τρεις κατηγορίες τροφών, που συνδέονται συχνότερα με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και εξηγεί τους βιολογικούς μηχανισμούς πίσω από τον κίνδυνο που προκαλούν, με βάση έρευνες και επίσημες οδηγίες δημόσιας υγείας.

1. Γιατί τα επεξεργασμένα κρέατα θεωρούνται σοβαρός κίνδυνος για την υγεία;

Τα επεξεργασμένα κρέατα αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και καρδιαγγειακών παθήσεων, ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα πρόσληψης.

Τα επεξεργασμένα κρέατα -όπως το μπέικον, τα χοτ ντογκ, τα σαλάμια και το ζαμπόν- διατηρούνται μέσω καπνίσματος, παστώματος ή χημικών προσθέτων. Αυτές οι μέθοδοι εισάγουν ενώσεις όπως νιτρικά, νιτρώδη και πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, οι οποίοι ταξινομούνται ως καρκινογόνοι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Οι κίνδυνοι για την υγεία περιλαμβάνουν:

• Αυξημένο κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου, στομάχου και παγκρέατος
• Αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου
• Αυξημένη αρτηριακή πίεση, λόγω περιεκτικότητας σε νάτριο (αλάτι)
• Πιθανές συνδέσεις με τον διαβήτη τύπου 2 μέσω της αντίστασης στην ινσουλίνη

Έρευνα του 2024 από το Πανεπιστήμιο Tufts διαπίστωσε, ότι ακόμη και 14 γραμμάρια την ημέρα -περίπου μία φέτα αλλαντικού- ήταν αρκετά για να αυξήσουν σε μετρήσιμα μεγέθη τον κίνδυνο ασθένειας.

2. Πώς συμβάλλουν τα ζαχαρούχα ποτά στις χρόνιες ασθένειες;

Τα ζαχαρούχα ποτά συνδέονται στενά με την παχυσαρκία, τον διαβήτη τύπου 2, το λιπώδες ήπαρ και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Τα αναψυκτικά, τα ζαχαρούχα τσάγια, φρουτοποτά και τα ενεργειακά ποτά προκαλούν απότομες αυξήσεις της γλυκόζης στο αίμα. Αυτό οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες αυξήσεις της ινσουλίνης, αυξημένη αποθήκευση λίπους και τελικά σε μεταβολική δυσλειτουργία.

Οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία περιλαμβάνουν:

• Αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη και κίνδυνο διαβήτη τύπου 2
• Αυξημένη συσσώρευση κοιλιακού λίπους
• Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων και χοληστερόλης
• Κίνδυνος μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD)
• Αυξημένη συστηματική φλεγμονή

Η προαναφερθείσα έρευνα από το πανεπιστήμιο Tufts διαπίστωσε ότι ακόμη και 100 ml την ημέρα (λιγότερο από μισό κουτάκι αναψυκτικού) αύξησαν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια.

3. Τι καθιστά το κόκκινο κρέας επικίνδυνο;

Ακόμα και το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και ορισμένων μορφών καρκίνου.

Το κόκκινο κρέας -συμπεριλαμβανομένου του βοδινού, του αρνιού και του χοιρινού- περιέχει κορεσμένα λιπαρά, αιμικό σίδηρο και προφλεγμονώδεις ενώσεις, που μπορεί να συμβάλλουν στην αθηροσκλήρωση και την ανάπτυξη καρκίνου.

Οι ανησυχίες για την υγεία περιλαμβάνουν:

• Αυξημένη LDL («κακή») χοληστερόλη
• Φλεγμονή και οξειδωτικό στρες
• Κίνδυνος καρκίνων παχέος εντέρου και παγκρέατος
• Αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη

Αν και η -με μέτρο- κατανάλωση άπαχων μερίδων μπορεί να είναι ασφαλέστερη, η πρόσφατη μελέτη του Tufts υποδηλώνει ότι ακόμη και μία μικρή μερίδα την ημέρα συσχετίστηκε με υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από κάθε αιτία.

Πώς συγκρίνονται αυτά τα τρόφιμα όσον αφορά τον κίνδυνο ασθένειας;

Κάθε μία από αυτές τις τροφές -ακόμη και σε μέτριες ημερήσιες ποσότητες- θεωρείται πλέον δοσοεξαρτώμενη, πράγμα που σημαίνει ότι ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη και με πολύ χαμηλά επίπεδα πρόσληψης.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορώ να τρώω αυτές τις τροφές περιστασιακά χωρίς να βλάπτω την υγεία μου;

Η περιστασιακή πρόσληψη μπορεί να μην είναι καταστροφική, αλλά έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχει ασφαλές κάτω όριο για ορισμένες από αυτές τις τροφές, ειδικά για τα επεξεργασμένα κρέατα. Ο κίνδυνος συσσωρεύεται ακόμη και με ελάχιστη κατανάλωση.

Υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις για το επεξεργασμένο κρέας;

Ναι. Επιλέξτε άπαχα κομμάτια πουλερικών, όσπρια, τόφου και ψάρια. Οι φυτικές πρωτεΐνες και οι ελάχιστα επεξεργασμένες επιλογές είναι ασφαλέστερες για την μακροπρόθεσμη υγεία.

Είναι ο χυμός φρούτων εξίσου επιβλαβής με τα αναψυκτικά;

Ο 100% φυσικός χυμός φρούτων έχει φυσικά σάκχαρα, αλλά όχι φυτικές ίνες, ενώ προκαλεί αιχμές γλυκόζης παρομοίως με τα αναψυκτικά. Αν και είναι ελαφρώς καλύτερος, θα πρέπει να περιορίζεται.

Το ψήσιμο κόκκινου κρέατος το κάνει πιο επικίνδυνο;

Ναι. Το ψήσιμο στη σχάρα, ειδικά σε ανοιχτή φλόγα, παράγει ετεροκυκλικές αμίνες (HCA) και πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAH). Και τα δύο συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.

Ποια είναι η καλύτερη διατροφική προσέγγιση για την μείωση του κινδύνου ασθένειας;

Μια μεσογειακή διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ψάρια και ελαιόλαδο (με ελάχιστη κατανάλωση επεξεργασμένου και κόκκινου κρέατος) έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη θνησιμότητα και τις χρόνιες ασθένειες.

Συμπέρασμα

Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να αυξήσουν σιωπηλά τον κίνδυνο θανατηφόρων ασθενειών, ακόμη και σε μικρές ημερήσιες ποσότητες. Τα επεξεργασμένα κρέατα, τα ζαχαρούχα ποτά και τα κόκκινα κρέατα έχουν ισχυρές ενδείξεις που τα συνδέουν με καρκίνο, διαβήτη και καρδιαγγειακές παθήσεις. Η μείωση της πρόσληψης —ή η πλήρης αποφυγή τους— μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την μακροπρόθεσμη υγεία.

Πηγές:
health.com
who.int
harvard.edu
cdc.gov
clevelandclinic.org