Η ανατομία του χαμόγελου: Πώς φαίνεται το ειλικρινές από το προσποιητό

Μπορεί να εκφράσει ζεστασιά, εμπιστοσύνη, χαρά ή να κρύψει δυσφορία και εξαπάτηση. Αλλά πώς γίνεται και πολλές φορές «απλώς ξέρουμε» πότε ένα χαμόγελο είναι γνήσιο ή ψεύτικο; Και πώς ο εγκέφαλος εντοπίζει τόσο γρήγορα και αβίαστα αυτήν τη διαφορά;

Αυτό το άρθρο διερευνά τη νευροεπιστήμη πίσω από τα χαμόγελα, τον τρόπο με τον οποίο οι μύες του προσώπου σηματοδοτούν την αυθεντικότητα και γιατί ο εγκέφαλός μας είναι εξπέρ στο να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ ενός ειλικρινούς κι ενός προσποιητού χαμόγελου.

Τι κάνει ένα χαμόγελο πραγματικό ή ψεύτικο;

Ένα γνήσιο χαμόγελο περιλαμβάνει ασυνείδητη μυϊκή ενεργοποίηση τόσο στο στόμα όσο και στα μάτια, ενώ ένα ψεύτικο χαμόγελο τείνει να εμπλέκει μόνο το στόμα.

Γνωστό ως χαμόγελο Duchenne, με το πραγματικό χαμόγελο ενεργοποιούνται:

• Ο κύριος ζυγωματικός μυς (τραβά τις γωνίες του στόματος προς τα πάνω)
• Ο orbicularis oculi μυς (δημιουργεί τα «πόδια της χήνας» στις άκρες των ματιών)

Αντίθετα, ένα ψεύτικο ή προσποιητό χαμόγελο δεν έχει τη φυσική εμπλοκή των ματιών. Ο εγκέφαλος καταγράφει αυτήν την λεπτή ανισορροπία, συχνά ασυνείδητα, και την επισημαίνει ως μη αυθεντική.

Πώς εντοπίζει ο εγκέφαλος ένα ψεύτικο χαμόγελο;

Ο εγκέφαλός μας βασίζεται στην ταχεία, αυτόματη επεξεργασία του προσώπου, για να ερμηνεύσει τη συναισθηματική αυθεντικότητα. Μελέτες με λειτουργική μαγνητική τομογραφία έχουν δείξει ότι η αμυγδαλή -υπεύθυνη για την ανίχνευση συναισθημάτων και απειλών- παίζει βασικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία.

Δείτε πώς λειτουργεί:

• Ο οπτικός φλοιός αναγνωρίζει τις εκφράσεις του προσώπου μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου.
• Η αμυγδαλή και η ανώτερη κροταφική αύλακα αξιολογούν τη συναισθηματική ειλικρίνεια.
• Τυχόν ανεπαίσθητες ασυνέπειες, όπως τα τεντωμένα χείλη ή τα μάτια χωρίς συναίσθημα, προειδοποιούν τον εγκέφαλο ότι το χαμόγελο μπορεί να μην είναι γνήσιο.

Αυτό το ενσωματωμένο σύστημα ανίχνευσης είναι απαραίτητο για την κοινωνική επιβίωση, βοηθώντας μας να κρίνουμε την αξιοπιστία και την πρόθεση κατά τη διάρκεια των αλληλεπιδράσεων.

Γιατί οι «κεραίες» μας είναι τόσο ευαίσθητες στην αυθεντικότητα του χαμόγελου;

Από τη βρεφική ηλικία, οι άνθρωποι μαθαίνουν να «διαβάζουν» κοινωνικές ενδείξεις μέσω των εκφράσεων του προσώπου. Τα χαμόγελα, ειδικότερα, είναι ένα καθολικό σήμα, αλλά συντονιζόμαστε με τις παραλλαγές τους με την πάροδο του χρόνου.

Ο εγκέφαλος δίνει προτεραιότητα στα γνήσια χαμόγελα για μερικούς βασικούς λόγους:

• Σηματοδοτούν ασφαλή, θετικά κοινωνικά περιβάλλοντα.
• Τα αυθεντικά χαμόγελα συνδέονται με μονοπάτια ανταμοιβής στον εγκέφαλο.
• Τα παραπλανητικά χαμόγελα μπορούν να σηματοδοτήσουν χειραγώγηση ή κοινωνική απειλή, εγείροντας καχυποψία.

Η ικανότητά μας να διακρίνουμε μεταξύ των δύο ενισχύει τη συναισθηματική νοημοσύνη και υποστηρίζει βαθύτερες διαπροσωπικές συνδέσεις.

Τι συμβαίνει στο σώμα όταν βλέπουμε ένα γνήσιο χαμόγελο;

Τα αληθινά χαμόγελα δεν επηρεάζουν μόνο τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τους άλλους, αλλά επηρεάζουν και τη δική μας φυσιολογία. Όταν αναγνωρίζουμε ένα ειλικρινές χαμόγελο:

• Το σύστημα νευρώνων καθρεφτισμού ενεργοποιείται, ενθαρρύνοντάς μας να ανταποδώσουμε το χαμόγελο με εξίσου αυθεντικό τρόπο.
• Μπορεί να απελευθερωθούν ντοπαμίνη και ενδορφίνες, βελτιώνοντας τη διάθεση.
• Η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού μπορεί να βελτιωθεί, αντανακλώντας μια αίσθηση κοινωνικής ασφάλειας.
• Αντίθετα, τα ψεύτικα χαμόγελα μπορεί να πυροδοτήσουν ανεπαίσθητη ένταση ή δυσπιστία, ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε πλήρως το γιατί.

Συχνές Ερωτήσεις

Τι είναι το χαμόγελο Duchenne και γιατί είναι σημαντικό;

Ένα χαμόγελο Duchenne αφορά τόσο τους μυς του στόματος όσο και των ματιών και θεωρείται σημάδι γνήσιου συναισθήματος. Η έκφρασή του συνδέεται με την αυθεντική ευτυχία και την κοινωνική εμπιστοσύνη.

Μπορούν οι άνθρωποι να μάθουν να προσποιούνται ένα χαμόγελο Duchenne;

Αν και οι ηθοποιοί και οι επιδέξιοι απατεώνες μπορεί να επιχειρήσουν να προσομοιώσουν ένα ειλικρινές χαμόγελο, είναι πολύ δύσκολο να μιμούνται συνεχώς την λεπτή ενεργοποίηση των μυών στα μάτια, που χαρακτηρίζει την αυθεντικότητα της αλληλεπίδρασης.

Επηρεάζει η πολιτισμική κουλτούρα τον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτά τα χαμόγελα;

Ναι, οι πολιτισμικοί κανόνες διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τις συναισθηματικές εκφράσεις. Ωστόσο, η βασική διάκριση μεταξύ αληθινού και ψεύτικου χαμόγελου παραμένει νευρολογικά συνεπής στους περισσότερους πολιτισμούς.

Γιατί μερικοί άνθρωποι χαμογελούν όταν νιώθουν άβολα;

Αυτό είναι γνωστό ως κοινωνικό ή χαμόγελο συγκάλυψης και εκφράζεται για να κρύψει δυσφορία ή άγχος. Ο εγκέφαλος εξακολουθεί να εντοπίζει συχνά αυτά τα χαμόγελα ως συναισθηματικώς αταίριαστα ή εξαναγκαστικά.

Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να ανιχνεύσει ψεύτικα χαμόγελα;

Ορισμένα συστήματα αναγνώρισης προσώπου μπορούν να αναλύσουν μικροεκφράσεις, για να προσδιορίσουν την αυθεντικότητα, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ λιγότερο ακριβή από τον ανθρώπινο εγκέφαλο στις αλληλεπιδράσεις στον πραγματικό κόσμο.

Σύνοψη

Η ικανότητά μας να ανιχνεύουμε τη διαφορά ανάμεσα σε ένα ψεύτικο και ένα γνήσιο χαμόγελο είναι βαθιά ενσωματωμένη στη νευροβιολογία μας. Μας επιτρέπει να πλοηγηθούμε στις κοινωνικές σχέσεις, να χτίσουμε εμπιστοσύνη και να προστατεύσουμε τον εαυτό μας συναισθηματικά. Αν και ένα χαμόγελο ευγενείας μπορεί να βοηθήσει στην εξομάλυνση κοινωνικών καταστάσεων, η δύναμη ενός πραγματικού χαμόγελου -όπως φαίνεται στα μάτια αλλά και στο στόμα- παραμένει απαράμιλλη στον αντίκτυπό του στην ανθρώπινη σύνδεση.

Πηγές:
theconversation.com
psychologytoday.com
clevelandclinic.org
.harvard.edu