Ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα): Συμπτώματα, αίτια και αντιμετώπιση

Αν και όχι απειλητική για τη ζωή, η σπαστική κολίτιδα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής λόγω επίμονης κοιλιακής δυσφορίας και απρόβλεπτων εντερικών συνηθειών.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, πώς διαφέρει από άλλες πεπτικές παθήσεις, ποια συμπτώματα πρέπει να αναζητήσετε και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω διατροφής, τρόπου ζωής και ιατρικών θεραπειών.

Τι είναι η σπαστική κολίτιδα και είναι το ίδιο με το ΣΕΕ;

Ναι, η σπαστική κολίτιδα είναι ένας παλαιότερος όρος για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), μια χρόνια πάθηση που επηρεάζει την λειτουργία του παχέος εντέρου χωρίς ορατά σημάδια φλεγμονής ή δομικής βλάβης.

Το ΣΕΕ ταξινομείται ως λειτουργική διαταραχή του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα έγκειται στον τρόπο λειτουργίας του πεπτικού συστήματος και όχι σε δομικές ανωμαλίες. Ο όρος «σπαστική» (κολίτιδα) αναφέρεται σε ακανόνιστες συσπάσεις του παχέος εντέρου, οι οποίες συμβάλλουν σε συμπτώματα όπως φούσκωμα, κράμπες και αλλαγές στις εντερικές συνήθειες.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου συνήθως διαγιγνώσκεται όταν τα συμπτώματα:

• Διαρκούν τουλάχιστον 3 μήνες
• Περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο που σχετίζεται με τις κενώσεις
• Περιλαμβάνουν αλλαγές στη συχνότητα και την μορφή των κοπράνων

Το ΣΕΕ δεν είναι το ίδιο με τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (ΦΕΝ) και δεν προκαλεί βλάβη στο κόλον.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου;

Τα συμπτώματα του ΣΕΕ ποικίλλουν σημαντικά, αλλά περιστρέφονται γύρω από διαταραχές στις κενώσεις και την κοιλιακή άνεση.

Τα συνηθισμένα σημάδια σπαστικής κολίτιδας περιλαμβάνουν:

• Επαναλαμβανόμενο κοιλιακό πόνο ή κράμπες
• Φούσκωμα ή υπερβολικά αέρια
• Δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλασσόμενο μοτίβο και των δύο
• Επείγουσες ή ατελείς κενώσεις
• Βλέννα στα κόπρανα

Τα συμπτώματα συχνά επιδεινώνονται μετά το φαγητό και βελτιώνονται μετά την αφόδευση. Το στρες και ορισμένες τροφές μπορεί να προκαλέσουν επεισόδια.

Από τι προκαλείται η σπαστική κολίτιδα / ΣΕΕ;

Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, αλλά πιστεύεται ότι το ΣΕΕ προκύπτει από έναν συνδυασμό δυσλειτουργίας του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, αλλοιωμένης κινητικότητας του εντέρου και αυξημένης σπλαχνικής ευαισθησίας.

Στους αιτιακούς παράγοντες περιλαμβάνονται:

• Μη φυσιολογικές συσπάσεις των εντερικών μυών
• Αυξημένη ευαισθησία σε σήματα γαστρεντερικού πόνου
• Ανισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας (μικροβίωμα)
• Παλαιότερες λοιμώξεις
• Ψυχολογικό στρες, άγχος ή κατάθλιψη
• Δυσανεξίες σε τρόφιμα (π.χ. λακτόζη, FODMAPs)

Πώς διαφοροποιείται το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου από άλλες παθήσεις;

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου διαγιγνώσκεται με βάση τα κλινικά συμπτώματα και τα λεγόμενα «κριτήρια Ρώμης IV», αφότου πρώτα αποκλειστούν άλλες γαστρεντερικές παθήσεις.

Βασικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά:

• Επαναλαμβανόμενο κοιλιακό άλγος για τουλάχιστον 1 ημέρα την εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες
• Υπάρχουν αλλαγές στην μορφή και τη συχνότητα των κοπράνων
• Δεν υπάρχουν σημάδια φλεγμονής, αιμορραγίας ή απώλειας βάρους

Κάποιες εξετάσεις χρησιμοποιούνται για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων, όπως:

• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD)
• Κοιλιοκάκη
• Καρκίνος του παχέος εντέρου

Τα διαγνωστικά εργαλεία περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος, ανάλυση κοπράνων και -μερικές φορές- κολονοσκόπηση, ειδικά σε ηλικιωμένους ενήλικες ή όταν υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια.

Αντιμετώπιση και διαχείριση της σπαστικής κολίτιδας

Δεν υπάρχει θεραπεία για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), αλλά η ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι εφικτή μέσω εξατομικευμένων θεραπευτικών σχεδίων, που συνδυάζουν διατροφή, αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή.

Αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης:

Διατροφικές προσαρμογές

• Διατροφή χαμηλή σε FODMAP για την μείωση των ζυμώσιμων υδατανθράκων
• Αποφυγή τροφών που προκαλούν δυσκοιλιότητα (π.χ. καφεΐνη, πικάντικα τρόφιμα, γαλακτοκομικά)
• Διαλυτές φυτικές ίνες για ΣΕΕ με βασικό χαρακτηριστικό τη δυσκοιλιότητα

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

• Τακτική σωματική δραστηριότητα
• Τεχνικές μείωσης του στρες (π.χ. διαλογισμός, Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία)
• Επαρκής ενυδάτωση και σταθερός χρονισμός γευμάτων

Φάρμακα

• Αντισπασμωδικά για τις κοιλιακές κράμπες
• Καθαρτικά ή συμπληρώματα φυτικών ινών για τη δυσκοιλιότητα
• Αντιδιαρροϊκά, όπως η λοπεραμίδη
• Χαμηλής δόσης αντικαταθλιπτικά για τη ρύθμιση του πόνου

Τα θεραπευτικά σχέδια θα πρέπει να εξατομικεύονται με βάση τον υποτύπο του ΣΕΕ (IBS). Αυτός προσδιορίζεται από το βασικό χαρακτηριστικό της νόσου στον κάθε ασθενή: δυσκοιλιότητα (IBS-C), διάρροια (IBS-D) ή ανάμεικτα συμπτώματα (IBS-M).

Συχνές ερωτήσεις

Είναι το ΣΕΕ επικίνδυνο; Συνδέεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου;

Όχι. Το ΣΕΕ δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, ούτε προκαλεί μόνιμη βλάβη στα έντερα, αν και μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ποιότητα ζωής.

Μπορεί το στρες από μόνο του να προκαλέσει συμπτώματα ΣΕΕ;

Το στρες δεν προκαλεί Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), αλλά μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα λόγω των επιδράσεών του στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και στην κινητικότητα του εντέρου.

Είναι η σπαστική κολίτιδα το ίδιο με τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (ΦΝΕ);

Όχι. Η ΦΝΕ (όπως η νόσος του Crohn ή η ελκώδης κολίτιδα) περιλαμβάνει χρόνια φλεγμονή και δομική βλάβη, ενώ το ΣΕΕ όχι.

Μπορούν τα προβιοτικά να βοηθήσουν με τα συμπτώματα του ΣΕΕ;

Ορισμένα προβιοτικά στελέχη (π.χ., Bifidobacterium infantis) μπορεί να βελτιώσουν το φούσκωμα και τη συχνότητα των κενώσεων, αλλά τα αποτελέσματα ποικίλλουν.

Πότε πρέπει να δω γιατρό σχετικά με τα συμπτώματα του ΣΕΕ;

Ζητήστε ιατρική αξιολόγηση εάν εμφανίσετε ανεξήγητη απώλεια βάρους, αιμορραγία, νυχτερινά συμπτώματα ή εάν είστε άνω των 50 ετών και εμφανίσετε πρόσφατα συμπτώματα.

Συμπέρασμα

Η σπαστική κολίτιδα (Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου) είναι μια χρόνια πάθηση, που επηρεάζει τη συμπεριφορά του εντέρου, όχι τη δομή του. Αν και δεν είναι επικίνδυνη κατάσταση, μπορεί να είναι πολύ ενοχλητική χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Πηγές:
mayoclinic.org
nhs.uk
clevelandclinic.org
cdc.gov