Ευεξία και ικανοποίηση από τη ζωή: Πώς επιδρά στη μνήμη και τον κίνδυνο άνοιας

Η μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι είχαν υψηλότερα επίπεδα ευεξίας, ήταν πιο πιθανό να έχουν καλύτερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης.

Τα άτομα αυτά ανέφεραν επίσης μεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου, ανεξαρτησίας και ελευθερίας στις επιλογές και τις αποφάσεις τους.

Η συσχέτιση ψυχολογικής ευεξίας και καλύτερης μνήμης ήταν μικρή αλλά σημαντική. Ήταν επίσης ανεξάρτητη από τα συμπτώματα κατάθλιψης, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Η ανάλυση των 15 εμπειρογνωμόνων από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Ισπανία δεν βρήκε στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η καλύτερη μνήμη συνδέεται με μεγαλύτερη ευημερία αργότερα, αν και δεν πρέπει να αποκλειστεί αυτή η πιθανότητα.

Τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι οι ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου και ότι η ευημερία μπορεί να προστατεύει από τη γνωστική έκπτωση. Παρεμβάσεις για την προώθηση της ψυχολογικής ευημερίας, όπως η ενσυνειδητότητα, θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις νοητικές λειτουργίες, όπως η μνήμη, καθώς οι άνθρωποι γερνάνε.

«Η κατανόηση των παραγόντων που μπορούν να προστατεύσουν και να διατηρήσουν την υγιή γνωστική λειτουργία είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού και την ανάπτυξη πολιτικών υγείας», εξηγεί η κύρια συγγραφέας, Δρ. Amber John, λέκτορας ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ και ερευνήτρια στο Alzheimer's Research UK, η οποία ειδικεύεται στην έρευνα για τη γήρανση, με έμφαση στην ψυχική υγεία, τη νευροδιαφορετικότητα και την άνοια.

«Προσδιορίζοντας αν ένα γεγονός οδηγεί σε ένα άλλο (αιτιότητα), τα ευρήματα μάς επιτρέπουν να πούμε ότι η ευεξία προηγείται της καλής μνήμης και όχι το αντίστροφο. Αυτό υποδηλώνει ότι η σχέση ευεξίας και μνήμης δεν οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι τα άτομα με κακή μνήμη έχουν κακή ευεξία και ότι, εάν αποδειχθεί η αιτιότητα, η βελτίωση της ευεξίας θα μπορούσε να προστατεύσει από την επακόλουθη μείωση της μνήμης».

Ο συν-συγγραφέας Joshua Stott, καθηγητής γήρανσης και κλινικής ψυχολογίας στο University College London, προσθέτει: «Αυτή η μελέτη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ευεξίας και μνήμης με το πέρασμα του χρόνου. Προσφέρει νέες πληροφορίες για το πώς η αυτοαξιολόγηση της ευεξίας σχετίζεται με τη μνήμη και το αντίστροφο. Αν και τα ευρήματά μας είναι προκαταρκτικά, υπογραμμίζουν τη σημασία της εξέτασης των ψυχοκοινωνικών επιδράσεων στην υγεία του εγκεφάλου, όπως η μνήμη».

Η κατάθλιψη και το άγχος αναγνωρίζονται ευρέως ως παράγοντες κινδύνου για ταχύτερη επιδείνωση της υγείας του εγκεφάλου και άνοια.

Η πρόληψη της άνοιας αποτελεί βασική προτεραιότητα για τα συστήματα υγείας παγκοσμίως.

Η ευημερία ορίζεται ως η συναισθηματική υγεία σε συνδυασμό με την ικανότητα να λειτουργεί κανείς αποτελεσματικά. Η ευτυχία, η αυτοπεποίθηση, το αίσθημα του σκοπού και ο έλεγχος της ζωής, είναι κάποια από τα συστατικά της ευημερίας.

Μελέτες έχουν υποδείξει μια θετική σχέση μεταξύ της ευημερίας, της φθοράς των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου και της ήπιας εξασθένησης αυτών των λειτουργιών λόγω γήρανσης. Η μνήμη θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος των νοητικών λειτουργιών ενός ατόμου.

Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες έχουν εξετάσει αυτή τη σχέση μεταξύ ευημερίας και μνήμης μόνο από τη μία ή την άλλη πλευρά. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να προσφέρει μακροπρόθεσμες πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ ευημερίας και μνήμης σε άτομα που δεν έχουν παρουσιάσει σημαντική γνωστική φθορά.

Τα δεδομένα βασίστηκαν σε 10.760 άνδρες και γυναίκες που συμμετείχαν στην αγγλική διαχρονική μελέτη για τη γήρανση (English Longitudinal Study of Aging Self-reported).

Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν ως προς την ευημερία και τη μνήμη τους κάθε δύο χρόνια - συνολικά εννέα φορές κατά τη διάρκεια της 16ετούς περιόδου της μελέτης που ξεκίνησε το 2002.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια μαθησιακή άσκηση για να ελέγξουν την ικανότητα των συμμετεχόντων να θυμηθούν δέκα λέξεις. Η ευημερία αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο για την ποιότητα ζωής.

Οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν τον εαυτό τους με βάση την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών - ευχαρίστηση, έλεγχος, αυτονομία και αυτοπραγμάτωση.

Οι ερωτήσεις περιλάμβαναν: «Μπορώ να κάνω τα πράγματα που θέλω;» και «Νιώθω ότι η ζωή είναι γεμάτη ευκαιρίες;».

Οι συγγραφείς απέκλεισαν όσους είχαν διαγνωστεί με άνοια κατά την έναρξη της μελέτης.

Τα αποτελέσματα έδειξαν μια μικρή αλλά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της υψηλότερης ευημερίας και της καλύτερης μνήμης. Επιπλέον, η μελέτη διαπίστωσε ότι η επίδραση της ευημερίας στη μνήμη ήταν σημαντική ακόμη και αφού λήφθηκε υπόψη η κατάθλιψη. Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι αυτό δείχνει ότι η ευημερία και η μνήμη συνδέονται ανεξάρτητα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Βιολογικοί παράγοντες, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, και παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, όπως είναι η σωματική δραστηριότητα, αποτελούν πιθανές αιτίες για την επίδραση της ευημερίας στη μνήμη. Η ηλικία, το φύλο, ο τρόπος ζωής και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί επίσης να έχουν αρνητική ή θετική επίδραση στη σχέση μεταξύ ευημερίας και μνημονικής λειτουργίας.

Παρά την έλλειψη στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η μνήμη επηρεάζει την ευημερία, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί. Η χαμηλότερη ψυχολογική ευεξία μπορεί να είναι ένα σημάδι «επικείμενης γνωστικής δυσλειτουργίας» πριν τα συμπτώματα γίνουν εμφανή.

«Το να αγαπάμε την καρδιά μας, να παραμένουμε σε εγρήγορση και να διατηρούμε τις κοινωνικές σχέσεις μας, είναι το κλειδί για την προστασία της υγείας του εγκεφάλου μας καθώς γερνάμε», λένε οι ερευνητές.

Υπάρχουν 14 αναγνωρισμένοι παράγοντες κινδύνου για την άνοια που σχετίζονται με την υγεία και τον τρόπο ζωής, όπως η έλλειψη σωματικής άσκησης, η κοινωνική απομόνωση και η κατάθλιψη, οι οποίοι συνδέονται με την ευεξία.

Η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα άνω των 50 ετών που δήλωσαν ότι αισθάνονται πιο ευτυχισμένα και πιο ικανοποιημένα από τη ζωή τους, είχαν καλύτερη μνήμη με την πάροδο του χρόνου.

Η φροντίδα της ψυχικής μας ευεξίας παίζει σημαντικό ρόλο στη συνολική υγεία μας. Και ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα για να διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας υγιή καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μειώνοντας τις καταστροφικές επιπτώσεις της άνοιας.

Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τους παράγοντες που μπορούν να βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου σε γηράσκοντες πληθυσμούς.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Aging & Mental Health.